این کار توسط نهاد وکالت و نمایندگان امام(ع) در شهرهای مختلف صورت گرفته بود که از دوران امام صادق(ع) شروع شده بود. امام هادی(ع) با شبکه گسترده وکالت به رتق و فتق امور شیعیان از نظر اعتقادی، مالی و... پرداخته و ارتباط شیعیان با امام(ع) برقرار بود. در این دوره هرج و مرج اولیه بعد از شهادت امام صادق(ع) و حتی آغاز امامت حضرت رضا(ع) اتفاق و واقفیه و... اتفاق نیفتاد.

با اینکه امام هادی(ع) در هشت سالگی به امامت رسید اما چون جامعه شیعه تجربه‌ای مانند امامت امام جواد(ع) را پشت سر گذاشته بود و علم امام و... شیعیان را قانع کرده بود که ایشان جانشین امام هشتم(ع) هستند، در منابع تاریخی نداریم که برای سن امام هادی(ع) اختلافاتی ایجاد شده باشد. به این دلایل دوره امامت امام هادی(ع) دوره ثبات برای جامعه شیعه است. جامعه شیعه پذیرفته بود که امامانی با سن کم را به امامت بپذیرد و ارتباط غیرمستقیم با امام داشته باشد. نمایندگان پیشین امام جواد(ع) و سایر ائمه(ع) کار خود را بلد بودند. به طور مثال در ایران عبدالعظیم حسنی معتمد و مورد اعتماد امام هادی(ع) بود و امام(ع) او را مرجع شیعیان در ایران قرار داد و بسیاری موارد را به ایشان ارجاع می‌داد. برای امام هادی(ع) حصن و حصار به وجود آورده بودند اما او با سیستم ارتباط غیرمستقیم نظام‌مند، جامعه شیعه را به راحتی هدایت می‌کرد.

در دوره امام صادق(ع) تشیع از مدینه بیرون رفته و گسترش پیدا کرده بود. حضور گستردة شیعیان در حرکت‏های سیاسی ضد اموی کوفه موجب تبعید گستردة آنان به ایران شد که از آن جمله می‏توان به کوچ کردن اشعریان به قم در زمان حجاج به دلیل پیوستن به قیام ضد اموی عبدالرحمان بن اشعث اشاره کرد که در پی این اقدام اکثریت آبادی‌ها گمندان و قم فعلی شیعه‌نشین شدند. طبیعی بود که ارتباط آن‌ها با امام صادق(ع) و حتی امامان قبل از ایشان نمی‌توانست مانند شیعیان مدینه برقرار باشد. بسط و گسترش مکتب اهل بیت(ع)، گستردگی سرزمین‌های اسلامی و پراکندگی جمعیت شیعه و دشواری رفت و آمد و مواصلات، همینطور نیاز مبرم شیعیان به راهنمایان مورد اعتماد برای رفع شبهات و نیازهای عقیدتی و فقهی سبب شد نمایندگانی به وجود آمده و سازماندهی شوند.

این نماینده‌ها وجوه شرعی مانند خمس، زکات، نذر و یا هدایای شیعیان را تحویل گرفته و به امامان شیعه(ع) تحویل می‌دادند تا در موردی که خود صلاح می‌دانستند مانند رفع نیازهای نیازمندان و... استفاده کنند. آن‌ها نقشی ارتباطی بین مناطق شیعه‌نشین و مراکز استقرار ائمه(ع) داشتند و به وسیله نامه، ملاقات حضوری، پیک و قاصد و... ارتباط برقرار می‌کردند. وکلا نقش علمی و ارشادی نیز داشتند و شیعیان را در جریان انتقال امامت به امام بعدی راهنمایی می‌کردند. نقش سیاسی و مبارزاتی بر ضد حاکمیت عباسی از طریق فعالیت‌های مخفیانه‌ نیز از اقدامات اثرگذار دیگر وکلا بود که به انسجام و تقویت شیعیان و امامان آنها می‌انجامید. آن‌ها کارکرد مهم دیگری مانند نقش‌های مبارزاتی و اجتماعی و... نیز داشتند.

به دلیل گسترش فرهنگی در گرایش‌های اعتقادی و بحث های علمی که از برخورد میان مکتب‌های کلامی و تحولات فرهنگی مختلف ناشی شده بود سبب شد تا دوران امامت امام علی النقی(ع) از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشد. در این دوران، مکتب‌های عقیدتی گوناگونی مانند معتزله و اشاعره گسترش یافته و پراکندگی آرای فراوانی در سطح فرهنگی جامعه پدید آمده بود. مباحثی کلان مانند جبر و تفویض، ممکن یا ناممکن بودن رؤیت خداوند، تجسیم و مباحثی از این قبیل، افکار عمومی جامعه را دست خوش تاخت و تازهای فکری کرده بود. سرچشمه این تحولات فکری مربوط به دولت عباسی و توجه به مسائل علمی و فرهنگی و هجوم فلسفه و کلام دیگر ملل به سوی جامعه مسلمانان یا همان نهضت ترجمه بود.

در چنین فضایی اندیشه‌های مختلفی جهان اسلام را فراگرفته بود و گفت‌وگوهای فراوانی بالاگرفته بود. امام هادی(ع) با مسائل درون گروهی شیعه درگیر شد. اکثر مناظرات او در مورد موضوعات کلامی بود و روایات متعددی از آن حضرت در این زمینه نقل شده است که مبانی اعتقادی شیعه را به روشنی ثابت می‌کند. غلات نیز گروه دیگری بودند که افکار و عقاید منحط و بی اساسی داشته و خود را شیعه می‌دانستند. آنان درباره امام غلو می‌کردند و حتی برای او مقام الوهیت قائل می‌شدند. امام هادی(ع) از این گروه اظهار تبری کرده و با آنان مبارزه می‌کرد.